{{ darkOn ? 'go bright' : 'go green' }}
Menu
Maakt Waardeloos Weer Waardevol
Leerlingen op de Bossekamp komen uit een straal van 25 km rondom het landelijk en middenin de polder gelegen Ottoland. Die omgeving betrekt directeur Sjaak Kreeft graag bij het onderwijs.
Van een mobiel leslokaal op het erf tot het organiseren van een debat over de toekomst van het boerenbedrijf: deze school staat letterlijk middenin de samenleving.
“Kijk”, legt Sjaak uit, “de meeste van de leerlingen op onze school komen uit de streek, gaan werken in de streek en leven in de streek. Dat betekent dat je de link naar de regio moet leggen. Wij wonen in de Alblasserwaard, een veen-weidegebied. Stikstofreductie, water, waterberging, kilmaatadaptatie: allemaal zaken waar we het over hebben in de lessen. Niet persé met die dure woorden, wel met de inhoud.”
Leerlingen van vmbo 3 kunnen een leerroute volgen die eindigt op het mbo niveau 2. Daarbij trekt de school letterlijk de regio in.
“Voor de hoveniers hebben we een samenwerking met de gemeente die een aantal percelen onderhoudt en dat klimaatadaptief wil doen. Ze kijken bijvoorbeeld hoe om te gaan met hittestress, welke bomen gaan we planten. Onze jongens en meiden ondersteunen daarbij en leren dus ook op die manier.”
“Voor melkveehouderij gaan we vaak naar locatie, want allerlei boeren hebben weer verschillende technieken, verschillende stallen. We gaan daarnaar toe met het mobiele leslokaal. De leerlingen krijgen in dat lokaal theorieles, en voor de praktijk gaan we direct de schuur in.”
“Het ophalen van vraagstukken uit de regio en die in je lessen halen is zo verschrikkelijk belangrijk. Maar het kan ook lastig zijn, je moet wel het netwerk hebben en waarmaken wat je belooft.”
De school zoekt niet alleen organisaties en bedrijven op, maar werkt ook actief mee aan innovaties. Zo is er de samenwerking met Symbiose, een organisatie van vijf biologische boeren. “Zij hebben een gezamenlijke winkel opgezet waar je 7 dagen in de week 24 uur per dag terechtkunt. Dat was zo succesvol dat al na 2, 3 maanden alle groentes op waren en ze deze moesten gaan importeren vanuit andere regio’s. Dat is niet wat je wilt met een korte keten.”
Omdat de biologische boeren geen grote machines willen inzetten maar wel iets aan schaalvergroting moesten gaan doen is in samenwerking met de school een aantal nieuwe handmatige machines aangeschaft.
“We gaan eigenlijk samen met leerlingen, collega’s en de boeren van Symbiose en andere geïnteresseerde bedrijven leren hoe je met deze nieuwe apparaten werkt. We organiseren een soort cursus in onze moestuin, bijvoorbeeld met de paperpot-transplanter, een handmatige plantmachine. Het mes snijdt aan meer kanten, iets dat verbinder Sjaak Kreeft op lijf geschreven lijkt:
“Zij krijgen een nieuwe innovatieve manier om hun kleinschalige bedrijf wat groter te maken en ze begeleiden deels ook onze leerlingen deels. Als ze zien ‘hé dit werkt, dit wordt een nieuw goed verdienmodel’, dan kunnen ze zo’n machine aanschaffen voor zichzelf.”
“Op die manier werken vind ik heel gaaf. We maken een soort drieslag: de leerlingen en mijn collega’s maken kennis met de nieuwste ontwikkelingen en het bedrijfsleven heeft er ook iets aan.”
Ook voor andere projecten volgen docenten scholing, zodat ze helemaal op de hoogte zijn van de nieuwste technieken en ontwikkeling voordat ze met een project aan de slag gaan.
Ook duurzaam werken en leven staat centraal op De Bossekamp. Circulaire economie is daarin belangrijk. “We hebben een project gedraaid met het kweken van oesterzwammen op koffiedik via Verdraaid Goed. Dat zijn ondernemers die bedrijven helpen om hun reststromen onder de loep te nemen als waardevolle grondstof. Via hen kwamen we terecht bij de webshop LoopedGoods.nl waarin circulaire start-ups hun producten gezamenlijk aanbieden. De lesbrieven ‘Oesterzwammen groeien op koffiedik’ bleken onderdeel van een kerstpakket. Wij kregen deze via LoopedGoods aangeboden, zodat we nog verder kunnen doorbouwen op het thema afval=voedsel in een biologische kringloop. “
En ook hier wordt de omgeving weer bij de lessen betrokken. Avonturenboerderij Molenwaard wil graag laten zien wat je kunt doen met restmateriaal.
“Met het hergebruik van koffiedik laten we de leerlingen zien dat je restmateriaal kunt ‘verwaarden’. Daarmee laten we meteen een alternatief verdienmodel zien.”
“Ook voor ondernemers die naar nieuwe, extra of duurzame verdienmodellen toe zullen moeten laten we dit als alternatief zien. Het is hier een veeteeltgebied. Je gaat merken dat door extensivering en om een betere toekomst te hebben, er toch een soort gemengd bedrijf zal moeten komen. Minder afhankelijk worden van een melkprijs, maar ook op een andere en duurzame manier geld verdienen.”
De school heeft met een eigen moestuin ook grip op de eigen lijnen naar voedsel. “Die moestuin is natuurlijk puur om te leren, maar 20% wat we in onze kooklessen gebruiken komt uit de eigen tuin. Het is echt een korte keten, van grond tot mond. En dat geldt ook voor de oesterzwammen en champignons die we kweken op koffiedik. Ons koffiedik kregen we van de Starbucks langs de A27.”
“Bij die avonturenboerderij is ook catering. We hadden voor corona al bedacht om een workshop te geven. Daar was ook al toezegging voor van een aantal koks uit restaurants. We wilden hierin een zwammenkroket ontwikkelen met leerlingen samen. Daar willen we er dan één van kiezen om als vegetarische snack bij de avonturenboerderij in de roulatie te brengen.”
De vraagstukken van morgen komen op deze school nadrukkelijk terug in het curriculum.
“We willen de leerlingen voorbereiden op de dag van morgen. De realiteit waarin ze wonen, werken en leven. Eigenlijk moeten de vraagstukken van morgen vandaag al in de lessen van de leerlingen zitten. Wij proberen dat te realiseren door veel in projecten te werken. “
Van elk project houd je een aantal dingen over die je daarna in je curriculum opneemt. In het geval van het kweken van oesterzwammen kom je circulaire economie tegen. Dat past prima in het vak economie.”
Elk project dat de school oppakt is een bouwsteen waarmee ze docenten en leerlingen meeneemt in de regionale ontwikkelingen. “Uit elk project moest iets blijvends in de reguliere les terugkomen: anders heeft het geen meerwaarde, stelt Sjaak.
“Je ziet dat onze leerlingen eigenlijk pas betekenis geven aan het leren wanneer het contextrijk is. Levensecht onderwijs, gaan ze zien wat kan en niet kan, ontdekken. Eigenlijk is het gewoon één groot practicum,” vertelt Sjaak enthousiast.
“Wat heel erg leuk is dat ze de betekenis ineens gaan zien. Als je het hebt over biodiversiteit en dat het slecht gaat daarmee zegt dat nog niet. Maar we hebben nu een plan om gewoon eens even een middag een aantal perceeltjes van tien bij tien uit te zetten en dan insecten te gaan tellen bij de ene boer, en vervolgens bij de buurman die op een andere manier werkt. Dat is een levensecht practicum waarmee je inzicht geeft in wat werkt en niet werkt en waarom.”
Natuurlijk is niet alleen het werken in projecten van belang. Ook basiskennis is nodig om in de praktijk te kunnen leren. “Als je gaat determineren in het veld moet je natuurlijk wel weten hoe je dat doet. Daarom zijn ook die lessen nog steeds belangrijk. Maar in de projecten zien de leerlingen waarom die lessen zo belangrijk zijn. “
Wellant de Bossekamp is door deze manier van werken actief bezig met duurzame thema’s: van de korte keten tot het verwaarden en het nadenken over vernieuwing van het boerenbedrijf. De locatie is een Eco-School en behaalde voor de tweede keer de groene vlag.
“Ook als scholenkoepel (Wellant is onlangs gefuseerd met Helicon en Citaverde ) hebben we de Sustainable Development Goals als uitgangspunt.”
Het vraagt andere vaardigheden van docenten om het lokaal uit te stappen en leerlingen mee te nemen naar buiten.
“Maar als je leerlingen verantwoordelijkheden durft te geven dan kan er best veel. Daar ben ik echt van overtuigd. Ruimte geven is vertrouwen krijgen.”
Lees meer over Sjaak Kreeft in dit artikel
